“Erkekler öldürüyorsa eğer, kadınlar hayat için mücadele etmelidir.”
Clara Zetkin
(Alman Parlamenter ve Kadın Hakları Savunucusu)
Gelin hep birlikte “Nereden çıktı bu 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü? Neden bu kadar önemsiyoruz?” Sorularına yanıt vererek başlayalım söze.
Dünya tarihine baktığımızda 8 Mart 1857’de New York’ta Triangle Gömlek Fabrikası’nda çalışan kadın işçiler emeklerinin karşılığını alamadıkları, çalışma şartlarının çok ağır olduğu gerekçesiyle greve başladılar. Polislerin kontrol edemediği olaylarda çıkan yangında polis barikatını aşamayan kadın işçilerden129’u yanarak hayatını kaybetti.
Bu katliamdan 53 yıl sonra 1910 yılında Almanya parlamentosunda, Alman politikacı ve kadın hakları savunucusu Clara Zetkin kadınlar için bir mücadele günü belirlenmesi yönünde mecliste verdiği önerge kabul edildi. Bu yıldan sonra 8 Mart, Almanya’da Emekçi Kadınlar Günü olarak kutlanmaya başladı.
Kadın Hakları Günü, Rusya’da 1917 yılında Ekim Devrimi’nden hemen sonra; Türkiye’de ise ilk kez Uluslararası Kadınlar Konferansı’nda alınan kararların ardından 1921 yılında kutlanmaya başlandı. Bu olay ancak yıllar sonra Birleşmiş Milletler Genel Kurulunda 16 Aralık 1977 tarihinde 8 Mart “Dünya Kadınlar Günü” olarak anılması kabul edildi.
Kurtuluş Savaşı’nda isimli isimsiz birçok Anadolu emekçi kadını Atatürk’ünün yanında yer almış; kimi cephede, kimisi cephe gerisinde savaşmış, düşmanın yurttan atılmasında önemli bir rol oynamıştır. Günümüzde ise Türk kadınının başarısını görmezden gelip onu ikici sınıf vatandaş olarak gören güruhlara Anadolu emekçi kadınının kim olduğunu hatırlatmakta yarar var diye düşünüyorum. Kurtuluş Savaşı’na katılan emekçi kadın kahramanlarımızdan bazılarını anımsayalım mı?
NENE HATUN: 93 Harbi olarak bilinen Osmanlı-Rus Savaşı’nda (1877) Erzurum’da gösterdiği kahramanlık sonucu efsaneleşmiştir.
TAYYAR RAHMİYE: “Ben kadın olduğum hâlde ayakta duruyorum da siz erkek olmanıza rağmen yerlerde sürünmekten utanmıyor musunuz? Diye erkeklere önderlik ederek Fransızlara karşı Maraş savunmasında büyük bir zafer kazanılmasında rol oynamıştır.
HALİDE EDİP ADIVAR (Halide Onbaşı) Kurtuluş Savaşı’nda cephede Mustafa Kemal’in yanında görev almış ve savaş kahramanı sayılmıştır.
HALİME KOCABIYIK (Halime Çavuş): Sakal tıraşı olarak erkek kılığına girip İnebolu’dan, Ankara ve Sakarya’ya cephane taşıyan yardım kolunda görev aldı.
KILAVUZ HATİCE: 8 Mayıs 1920’de Fransızlara yanlış yol göstererek Kar Boğazı’nda onların Türk askerlerine esir düşmesini sağladı.
KARA FATMA: İnönü Savaşlarında, Sakarya Savaşı ile Dumlupınar Meydan Muharebesi’nde çarpıştı. Birliğindeki kadın askerlerle toplam 25 Yunan askerini esir aldı.
ŞERİFE BACI: Kurtuluş Savaşı’nda Ankara’ya kağnısıyla cephane götürürken Aralık 1921’de çocuğu ile birlikte donarak şehit olan halk kahramanlarından biridir.
İsterseniz Atatürk’ün emekçi Anadolu kadınının önemini vurgulayan şu sözlerini tekrar hatırlayalım:
- Dünyada hiçbir milletin kadını ‘Ben Anadolu kadınından fazla çalıştım, memleketimi kurtuluşa ve zafere götürmek için emek verdim.’ diyemez.
- Bizim dinimiz hiçbir vakit kadınların erkeklerden geri kalmasını talep etmemiştir. Allah’ın emrettiği şey erkek ve kadın Müslümanların ilim ve irfan edinmeleridir.
- Ey kahraman Türk Kadını! Sen yerde sürünmeye değil, omuzlar üzerinde göklere yükselmeye layıksın.
- Büyük başarılar kıymetli anaların yetiştirdikleri seçkin evlatlar sayesinde olmuştur.
- Dünyada her şey kadının eseridir.
Cumhuriyetle birlikte kadınlar hak ettiği değerlere ulaşmaya başlamış seçme ve seçilme hakkını bile İsviçre’den önce kazanmış, her alanda bir ilk olmayı başarmışlardır.
Bunlardan bazılarını şöyle örneklendirebiliriz:
- Safiye Ali, ilk kadın doktor
- Refet Angın, ilk kadın cumhuriyet öğretmeni
- Keriman Halis, ilk dünya güzellik kraliçesi
- Safiye Ayla, ilk kadın Türk sanat müziği sanatçısı
- Sabiha Gökçen, ilk kadın savaş pilotu
- Semiha Berksoy, ilk kadın opera sanatçısı
- Muazzez İlmiye Çığ, Sümeroloji – arkeoloji – tarih
- Hatı Çıpan (Satı Kadın) 8 Şubat 1935’te yapılan 5. Dönem milletvekilliği seçimlerinde ilk kadın milletvekili.
- Gül Esin (Übbül) İlk kadın muhtar 1933
- Can Etili, ilk Türk halk müziği kadın profesörü
(Bu örnekler daha da çoğaltılabilir)
O zaman diyorum ki:
- Vatanın savunmasında cephede ve cephe gerisinde o var.
- Yediğimiz ekmekte onun emeği var.
- İçtiğimiz çayda onun alın teri var.
- Giydiğimiz elbisede emek onun.
- Okumamızda, yazmamızda ilk öğretmenimiz o.
- Ve en yücesi ne biliyor musunuz?
Kadın, İNSAN ÜRETEN TEK CANLI’dır.
Kadın; bu kadar yüce ve emektarken, son yıllarda kadın haklarının gasp edildiğini ve erkeğin kadından daha üstün olduğu savsatasına karşı hep beraber haykıralım:
- Savaşlar olmasın, analar ağlamasın, çocuklar ölmesin!
- Çocuk gelinler olmasın!
- Çağdaş olmayan eğitim sistemi değiştirilsin!
- Töre cinayetleri son bulsun!
- Tecavüz bir insanlık suçudur!
- Doğa katliamlarına, vahşi madenciliğe son verilsin!
- Özgür düşüncelerimiz engellenmesin!
- Kadın emeği sömürülmesin, eşit işe eşit ücret ödensin!
- Kadın erkek eşitliği devletin her kademesinde uygulansın!
- 11 Mayıs 2011’de imzalanan İstanbul Sözleşmesi aynen uygulansın!
Türkiye’nin, artık ‘Uğruna ölünen ve her gece dövülen kadınlar ülkesi’ olmaması dileğimle…
Tüm kadınlarımızın “8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü” kutlu olsun.
Salih Cengiz/Eğitimci Yazar
Sevgili üstad, kadınlar gününün tarihçesini ve kadının önemini ne kadar güzel anlatmışsınız. Keşke kadınlarda ne kadar önemli olduklarını anlasalar. Özellikle ülkemizde hala Atatürk’ün kadına verdiği önemi, Cumhuriyetin onlara kazanımlarını anlamayan, anlamamak içinde ayak direyen kadınlar var.
Yüreğinize sağlık, sizin bu anlamlı yazınızla birçok kadın bunu anlayacaktır, en azından belki farkına varacaktır.
Bizler özgür toplum yaratma uğruna kadınlarımızın erkeklerle her konuda eşit olmaları yoninde yazarıyla çizeriyle doğru olanları topluma anlatmalıyız diye düşünüyorum.